مردم یک روزه خشمگین و عصبانی نمی‌شوند / عصبانیتی که التیام پیدا نکند، تبدیل به خشم فروخورده می‌شود / گسترده شدن حضور زنان در اعتراض‌ها در سال‌های اخیر
تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۱۰۷۹۰
با اعلام خبر فوت «مهسا امینی» بعد از فراخوانی در گشت ارشاد، ناآرامی‌ها در نقاط مختلف کشور شکل گرفته و در بسیاری از نقاط به اغتشاش و درگیری کشیده شده است. اما منشأ این اعتراض‌ها، عوامل گسترش ناگهانی آن و راهکارهای درست رویارویی با آن، موضوع‌های مهم و پیچیده‌ای است که بررسی آنها، نیازمند دریافت نظر نخبگان است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در همین زمینه، دفتر پژوهش ایرنا مصاحبه‌هایی با نخبگان، اندیشمندان و جامعه‌شناسان با رویکردهای مختلف را در برنامه دارد که به تدریج منتشر می‌شود.
آنچه در پی می‌آید، با «مهدی رفیعی بهابادی» رییس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) است.
اعتراض‌های شهریور ۱۴۰۱ فقط قضیه آزادی اجتماعی و فرهنگی نیست
از نظر دکتر بهابادی، اعتراض‌های شهریور ۱۴۰۱ فقط مساله حجاب و گشت ارشاد نیست. وی معتقد است هر اعتراضی یک کاتالیزور دارد. به طور مثال در آبان ۱۳۹۸ کاتالیزور، مساله بنزین بود. در ۱۴۰۱، بحث کشته شدن مهسا امینی و مساله گشت ارشاد است اما این‌ها فقط علت قریب هستند و باید دنبال علل اصلی بود.
در طول چند دهه گذشته در ایران شاهد اعتراض‌های به نسبت گستردهای بودیم که برخی محققان آن را به اعتراض‌های طبقه متوسط یا طبقه پایین تعبیر کردهاند. به عنوان مثال اعتراض‌های سال ۷۸ و ۸۸ را مبتنی بر خواستههای سیاسی و مربوط به طبقه متوسط میدانند و اعتراض‌های ۹۶ و ۹۸ را اقتصادی و مربوط به طبقه پایین.
به احتمال زیاد کسانی که اصرار دارند چنین تقسیمبندیهایی انجام دهند، این اعتراض‌ها را هم اعتراض‌های طبقه متوسط میدانند، در صورتی که شواهدی خلاف این ادعاها وجود دارد. اگر بتوان اعتراض‌های ۷۸ و ۸۸ را سیاسی دانست، اعتراض‌های ۹۶ و ۹۸ فقط اقتصادی و مخصوص طبقه پایین نبود.
از بین ۲۴ متغیر مورد بررسی بیش از همه «متغیر خشم» نسبت به حکومت متغیر پتانسیل اعتراض را تبیین می‌کند
بررسی اجمالی شهرهای درگیر در اعتراض‌های ۹۶ و به ویژه ۹۸ نشان می‌دهد بسیاری استان‌ها و شهرها بودند که از نظر وضعیت اقتصادی و رفاهی در رتبه‌های پایین کشور قرار داشتند و اعتراضی را تجربه نکردند و عکس این مورد هم زیاد وجود داشت.
به لحاظ زمانی نیز ما در برهههای مختلف شاهد تورم سنگین بودهایم اما اعتراضی مشاهده نکردیم. این بدان معنا نیست که متغیر اقتصاد مهم نیست، بلکه به این معنی است که وضعیت رفاهی و معیشتی ممکن است شرط لازم برای وقوع اعتراض‌ها باشد، اما هرگز شرط کافی نیست. اکنون هم همه ماجرا فقط قضیه آزادی اجتماعی و فرهنگی نیست.
مردم یک روزه خشمگین و عصبانی نمی‌شوند
رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به ارائه گزارشی از فعالیت علمی خود در این حوزه پرداخته و می‌گوید: در یک بررسی پیمایشی که در ۶ شهرستان جنوب تهران در تیرماه ۱۴۰۱ انجام دادیم، ۲۴ متغیر مؤثر بر پتانسیل اعتراض را بررسی کردیم.
۶ شهرستان مورد بررسی در این تحقیق شامل ۴ شهرستانی بود که در سال ۹۸ اعتراض‌های سنگینی را تجربه کرده بودند، یعنی شهر قدس، شهریار، بهارستان و اسلامشهر و دو شهرستانی که در این سال اعتراضی تجربه نکرده بودند، یعنی ری و پاکدشت.
از بین ۲۴ متغیر مورد بررسی بیش از همه متغیر «خشم نسبت به حکومت» متغیر پتانسیل اعتراض را تبیین می‌کند. یعنی این متغیر از همه عوامل روی پتانسیل اعتراض تاثیرگذارتر است؛ متغیری که اکنون از نظر عددی وضعیت خطرناکی دارد. به نظرم مردم یک روزه خشمگین و عصبانی نمی‌شوند. در طول کمتر از ۵ سال گذشته جدا از اعتراض‌های صنفی متعدد، سه اعتراض گسترده و فراگیر در کشور داشتیم. هر بار که اعتراض گسترده می‌شود، بالاخره بعد از چند روز یا نهایت چند هفته فروکش می‌کند اما این فروکش کردن ظاهری است و به طور عمده به‌دلیل بی‌توجهی به مطالبات، این خشم انباشته می‌شود و دلیل اینکه هر دفعه خشونت نسبت به دفعه پیش بیشتر می‌شود، همین است.
عصبانیتی که التیام پیدا نکند، تبدیل به خشم فروخورده می‌شود
میانگین سنی شرکت‌کنندگان در سال‌های اخیر و به ویژه این اعتراض‌ها بسیار پایین آمده یعنی جوانان زیر ۲۰ سال یا حتی نوجوانان، پتانسیل اعتراض در زنان هم نزدیک به مردان شده است
بهابادی می‌گوید: طبق نتایج پیمایش اگرچه اکثریت قابل توجه مردم در شرایط کنونی عصبانی هستند اما نیمی از مردم نیز معتقدند اعتراض‌ها نفعی ندارد. دلایلشان هم متعدد است. یکی اینکه به اعتراض‌ها توجهی نمی‌شود.
به نظرم همین یک عامل، دلیل روشنی بر این است که هر بار اعتراض‌ها خشنتر می‌شود؛ یعنی عصبانیتی که التیام پیدا نمیکند و تبدیل به خشم فروخورده می‌شود. بر خلاف نظر کسانی که معتقدند اگر جایی برای اعتراض امن وجود داشته باشد، اعتراض از اغتشاش جدا می‌شود؛ بنده هر چند در این کار ضرری نمی‌بینم اما علاج اصلی این درد را هم این مورد نمی‌دانم.
گستره نارضایتی را نباید محدود به همین تعداد شرکت‌کننده در تجمع‌های اعتراضی دانست
رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با تاکید بر این نکته که اگر عصبانیت التیام پیدا کند، ریشه آن شناسایی و درمان می‌شود، اظهار می‌دارد: اگر هم جایی برای اعتراض درست شود و مردم هر چند وقت یک‌بار جمع شوند و اعتراضی کنند و فایده‌ای نبییند، مساله تفاوتی نخواهند کرد. اگر راهی برای تأثیرگذاری واقعی بر رفتار حکومت (و نه فقط نمایش اعتراض) از طریق رویه‌های مشروع وجود داشته باشد، کار به اعتراض خیابانی نمی‌کشد. اگر الان اعتراض خیابانی وجود دارد، دلیلش این است که این رویه‌ها یا مسدود است یا مردم فکر می‌کنند مسدود است.
نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه شود اینکه، گستره نارضایتی و خشم را نباید محدود به همین تعدادی دانست که در تجمع‌های اعتراضی شرکت می‌کنند. این‌ها درصد بسیار اندک از کل کسانی هستند که عصبانی‌اند. بسیاری اعتراض را به دلایل متعددی اثربخش نمیدانند که شرکت نمیکنند یا متغیر مهم دیگر که در پیمایش نیز جزو متغیرهای مهم تاثیرگذار بر پتانسیل اعتراض است، «ترس از هزینههای شرکت در اعتراض» است. این متغیرها اکنون عمل می‌کنند اما قابل پیش‌بینی نیستند و ممکن است روزی عمل نکند و باعث اعتراض‌های بسیار گسترده‌تر شود.
گسترده شدن حضور زنان در اعتراض‌ها در سال‌های اخیر
بهابادی می‌افزاید: طیف سنی شرکت‌کننده در تجمع‌ها را مانند دیگر اعتراض‌ها، افراد با سن پایین تشکیل می‌دهند. اگر چه داده متقنی وجود ندارد، با این حال مشاهده‌ها نشان می‌دهد میانگین سنی شرکت‌کنندگان در سال‌های اخیر و به ویژه این اعتراض‌ها، بسیار پایین آمده است؛ یعنی جوانان زیر ۲۰ سال یا حتی نوجوانان.
باید توجه کرد بیشتر پیمایش‌ها نشان داده‌اند نسل متولدان دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد که در پیمایش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند، بسیار متفاوت از نسل‌های دیگر می‌اندیشند و بدیهی است حاکمیت نمی‌تواند آن مواجهه‌ای را که به طور مثال با متولدان دهه ۵۰ و ۶۰ داشته با این نسل هم داشته باشد.
تجدید نظر در سیاست‌هایی که هدف خود را محقق نکرده‌اند، در همه زمینه‌ها نه تنها عقب‌نشینی نیست بلکه به طور حتم سبب توسعه کشور می‌شود
رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) حضور زنان در سال‌های اخیر در اعتراض‌ها را گسترده‌تر توصیف کرده و می‌گوید: این وضع در اعتراض‌های سال ۹۸ هم به چشم می‌آمد، اما در اعتراض‌های اخیر چشمگیر است.
یافته‌های پیمایش‌های چند سال اخیر هم نشان می‌دهد که پتانسیل اعتراض در زنان نزدیک به مردان شده است. به لحاظ طبقاتی نیز، این اعتراض‌ها را فقط طبقه متوسطی نمی‌دانم. همان‌گونه که در آبان ۹۸ هم طبقه پایین و متوسط همزمان حضور داشتند، در این اعتراض‌ها هم همین‌گونه است؛ چون نه اعتراض آبان ۹۸ فقط اقتصادی بود و نه اعتراض کنونی فقط اجتماعی و فرهنگی و سیاسی است.
از طرف دیگر طبقه پایین مانند گذشته مطالبه فقط اقتصادی ندارد زیرا بر اثر گسترش تحصیلات و آگاهی‌های سیاسی اجتماعی که پیدا کرده مطالباتی از جنس طبقه متوسط یافته و از طرف دیگر طبقه متوسط نیز فقط مطالبه سیاسی اجتماعی ندارد و بر اثر فشار معیشتی که در طول دو دهه گذشته به مردم وارد شده است، طبقه متوسط هم فقیرتر شده و مطالبات اقتصادی دارد. به عبارت دیگر طبقه پایین و متوسط به هم نزدیک شده‌اند.
مسئولان اثربخشی قوانین وضع شده را بررسی کنند
بهابادی در ادامه، پیشنهادهایش برای مسئولان را چنین برمی‌شمرد: مسئولان اثربخشی قوانین وضع شده را بررسی کنند. اگر یک قانون به هدفش نرسید وحی منزل نیست و می‌تواند تغییر کند. اگر هدف نظام تربیت انسان‌های دیندار است، جدا از اینکه به لحاظ منطقی چنین سیاستی درست است یا نه، باید بررسی کند آیا سیاست‌های جاری باعث دیندارتر شدن مردم شده است یا نه.
وی یادآور می‌شود: مردم ایران طبق نتایج پیمایش‌ها در بعضی از شاخصهای دینداری مانند پیش از انقلاب وضعیت بسیار مناسبی دارند اما در برخی شاخصهای دینداری به ویژه در بعد دینداری پیامدی یا آنچه در اسلام، رعایت شرعیات و ترک محرمات خوانده می‌شود، وضعیت کنونی بسیار متفاوت از قرائت رسمی است.
در مورد اخیر باید بررسی کرد در طول دو دهه گذشته آیا سیاست‌هایی که در مورد حجاب اجرا شده، توانسته الگوی مورد نظر حکومت برای حجاب را ایجاد کند. اگر نتوانسته، بدیهی است که باید در شیوه اجرای سیاست‌ها تجدید نظر شود. تجدیدنظر در سیاست‌هایی که هدف خود را محقق نکرده‌اند، در همه زمینه‌ها نه تنها عقب‌نشینی نیست؛ بلکه به طورحتم سبب توسعه کشور می‌شود.
منبع: تابناک
کلیدواژه: مهسا امینی امین تارخ علی کریمی ربیع الاول فائزه هاشمی حسین ماهینی مردم خشمگین اعتراضات زنان مهسا امینی امین تارخ علی کریمی ربیع الاول فائزه هاشمی حسین ماهینی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران پتانسیل اعتراض اعتراض ها اعتراض ها التیام پیدا طبقه متوسط مورد بررسی طبقه پایین پیمایش ها سیاست ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۱۰۷۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ترک فعل‌ها در سیل اخیر زرند کرمان بررسی می‌شود
دادستان زرند با تأکید بر اینکه ترک فعل‌ها می‌تواند شامل قصور و اشتباهات در گذشته و اهمال در زمان حاضر باشد، گفت: زحمات بی شائبه و شبانه‌روزی دستگاه‌های مجری و خدمات‌رسان از جمله مدیران و کارمندان این مجموعه‌ها در کاهش خسارات احتمالی نباید نادیده گرفته شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمان و به نقل از روابط عمومی دادگستری کرمان، رضا یعقوبی در بازدید از مناطق مختلف آسیب دیده از سیلاب اخیر با همراهی رئیس دادگستری، مسئولان فرمانداری، شهرداری و رؤسای ادارات راهداری و امور منابع طبیعی، اقدامات صورت گرفته را با مثبت ارزیابی و اظهار کرد: ضمن تشکر از عوامل دخیل در کنترل بحران، علل ورود سیلاب به شهرستان و حل دائمی آن به صورت علمی تحلیل شود.
وی افزود: صبوری و همکاری عموم مردم و همچنین زحمات بی شائبه و طاقت‌فرسای مجموعه عوامل دخیل در کنترل و مدیریت بحران از جمله فرماندار محترم و کارکنان فرمانداری، بخشداری‌ها، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، دستگاه‌های اجرایی، نیروهای انتظامی، سپاه و بسیج مردمی که به صورت یکپارچه و هماهنگ عمل نموده‌اند، در کنترل سیل اخیر بسیار مؤثر بود.
دادستان زرند با اشاره به همراهی تمامی ارگان‌ها در دفع خطر و کاهش خسارات، بر لزوم حفظ آمادگی نهادهای ذی ربط تاکید کرد و گفت: باید این سطح از وفاق و همکاری بین بخشی در آینده هم تداوم یابد و با بهره‌گیری از تجارب میدانی به دست آمده و دعوت از کارشناسان و صاحب‌نظران در ستاد مدیریت بحران، در خصوص کاهش آسیب پذیری شهرستان تصمیم گیری شود.
وی ادامه داد: با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در شهرستان و پیگیری در سطح استانی و کشوری جهت اخذ بودجه و امکانات برای پیشگیری از حوادث مشابه در آینده اقدام شود.
یعقوبی با تاکید بر اینکه ترک فعل‌ها می‌تواند شامل قصور و اشتباهات در گذشته و اهمال در زمان حاضر باشد، تصریح کرد: زحمات بی شائبه و شبانه روزی دستگاه‌های مجری و خدمات‌رسان از جمله مدیران و کارمندان این مجموعه‌ها در کاهش خسارات احتمالی نباید نادیده گرفته شود.
وی افزود: قدردانی از تمامی افراد دخیل در این امر، دستگاه قضائی از افراد دلسوزی که به صورت جهادی و با کمبود امکانات جهت رفع مشکلات مردم تلاش می‌کنند، حمایت قاطع خواهد داشت.
دادستان زرند اظهار کرد: دادسرای شهرستان مطالبه گری لازم را با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های قانونی از جمله گزارش و پیگیری ترک فعل‌ها، برای مدیریت بحران و تکرار حوادث ناگوار به ویژه در خصوص وقوع سیلاب به عمل می‌آورد که این موضوع نیز در راستای حمایت از حقوق عامه و نیز کمک عملی به دستگاه‌های اجرایی است تا ان شاءالله از این طریق موجبات رفع مشکلات فعلی که در طول سالیان و شاید به علت تصمیمات اشتباه گذشته به وجود آمده‌اند، فراهم شود.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین اصل مدیریت بحران جلوگیری از وقوع و تکرار حوادث است، گفت: وقوع سیل و تکرار حوادث مشابه در چند سال اخیر انتظار به حق مردم جهت رفع نواقص و کنترل بارش‌ها و سیلاب‌ها را به دنبال داشته است و بنابراین در این خصوص هیچ‌گونه کوتاهی پذیرفته نیست.
یهقوبی در پایان با اعلام هشدار خطر غرق شدگی، به شهروندان توصیه کرد: از نزدیک شدن به تالاب‌های به وجود آمده ناشی از سیل و محل‌هایی که سیلاب در آن جمع شده خودداری کنند؛ چرا که ممنوعیت شنا در سدهای خاکی به علت تهدیدات بهداشتی و مهم‌تر از آن خطر غرق‌شدگی به واسطه رسوبی بودن تالاب‌ها و چسبندگی ناشی از گل و لای است که این موضوع به دفعات در شهرستان رخ داده و خانواده‌های بسیاری شاهد از دست دادن جوانان خود به علت شنا در سدهای خاکی بوده‌اند.
کد خبر 748567
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است